فقر مانع پیشرفت مادی و معنوی
فقر از پدیده های شوم اجتماعی است که نه تنها مانع پیشرفت مادی و معنوی فرد و جامعه می شود که در سیه روزی فرد و جامعه، انحطاط ارزش های انسانی و دینی و نیز بی ثبات کردن نظام سیاسی یک کشور تاثیر بسزایی دارد.
بشر یک موجود چند بعدی است. از این رو فقر به مفهوم جامعی بدل می‌شود که کل طیف زندگی بشر را در بر می‌گیرد. انسانی ممکن است احساس کند فقیر است که ثروت کافی در اختیار ندارد و درآمد کافی جهت اداره زندگی خود نمی‌تواند کسب کند، ممکن است فقیر باشد چون به لحاظ فرهنگی بی‌صلاحیت است. یا ممکن است فقیر باشد چون از لحاظ روانی ضعیف است یا اینکه فقیر باشد زیرا قربانی ترکیبی از محرومیت‌هاست.
فقر پدیده ای است اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که از فقدان حداقل نیازهای اساسی جهت زیستن و سیر بسوی سعادت ناشی می شود و در زمان و مکان نسبی است. فقیر کسی است که فاقد قابلیت و توانائی کافی برای تامین حداقل نیازهای مادی و معنوی (فرهنگی) است. ازآنجائی که زندگی انسانها دارای دو بعد کلی مادی و معنوی است، لذا پدیده فقر که مانع پیشرفت مادی و معنوی یک فرد یا یک جامعه می شود را بایستی از این دو بعد مورد مطالعه قرار داد. البته بعد فرهنگی آن به مراتب مهم تر بوده و بر خلاف تصور غالب بعد فرهنگی فقر و محرومیت بسیار خطرناک و مهلک تر است.
الف : بعد مادی : فقر یا تهیدستی یا تنگدستی به معنای وضعیتی است که فرد فاقدِ میزان معینی دارایی‌های مادی یا پول است. در تعریف فقر مادی با دو قسم فقر مواجه هستیم:
- فقر مطلق : فقر مطلق اشاره دارد به عدم دسترسی فرد به نیازهای ابتدایی زندگی. یعنی چیزهایی نظیر آب پاکیزه، تغذیه، پوشاک و سرپناه.(۱)
- فقر نسبی : فقرِ نسبی هم اشاره دارد به نداشتنِ سطحی معمولی از منابع یا درآمد در مقایسه با سایر افراد آن جامعه یا کشور.(۲)
ب: بعد معنوی : فقر فرهنگی به معنی مطلق کلمه یعنی عدم بهره مندی از حداقل نیازهای اساسی زندگی در زمینه های مختلفی فرهنگی نظیر اعتقادات، آرامش روانی، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، اوقات فراقت، اشتغال و … می باشد.(۳)
۱- گروه واژه گزینی فارسی؛ زیرنظر غلامعلی حداد عادل
۲- همان
۳- معانی استفاده شده از جمع بندی فرهنگ نامه های فارسی